Introduction to Martin Heidegger's "Being and Time"

Abstract

Το Είναι και Χρόνος (ΕΧ) του Μάρτιν Χάιντεγκερ είναι κατά γενική ομολογία ένα από τα πλέον σημαντικά έργα της ιστορίας της φιλοσοφίας. Τόσο η εξέταση της ιστορίας της φιλοσοφίας μέσα σε αυτό όσο και η τεράστια επίδραση που αυτό άσκησε στη φιλοσοφία που έπεται της εμφάνισής του (1927) το καθιστούν αναγκαία ύλη κάθε αξιόλογου φιλοσοφικού προγράμματος σπουδών. Το έργο αυτό όμως είναι και διαβόητο για τη μεγάλη δυσκολία που παρουσιάζει στην κατανόησή του. Στη συγκεκριμένη ερμηνεία και ανάλυση του ΕΧ, λοιπόν, επιχειρείται η λεπτομερής και διδακτική εξήγηση όλων των ιδεών και των επιχειρημάτων του. Σε αυτό το εγχείρημα δε ακολουθείται ειδικώς μια μεθοδολογία την οποία κρίνω την πιο ενδεδειγμένη: η φαινομενολογική -- το έργο προσεγγίζεται φαινομενολογικά. Ο ίδιος ο Χάιντεγκερ κάνει ρητό πως κάθε τι που πρόκειται να γίνει θέμα στο ΕΧ πρέπει να μπορεί να καθίσταται φαινόμενο. Η απαίτηση αυτή δεν είναι επουσιώδης ή ευκαιριακή. Χαρακτηρίζει το έργο, το σχέδιό του, και την τελική σκόπευσή του σε κάθε σημείο της ανάπτυξης. Ο Χάιντεγκερ αναδεικνύεται ως σχεδόν εμμονικός με αυτό το καθήκον. Επιχειρεί να κάνει φαινομενολογική οντολογία, δηλαδή να διαλευκάνει φαινομενολογικά το μέγιστο και σκοτεινότερο πρόβλημα της φιλοσοφίας από ιδρύσεώς της: το νόημα του Είναι. Κατά τη φαινομενολογική μεθοδολογία, αποκλείεται εξαρχής και κατ’ αρχήν κάθε προσφυγή στην εικασία και τη σκέτη ανάλυση εννοιών (λογική ή διαλεκτική) χωρίς απαραίτητη σύνδεση με μια εποπτεία όπου κάθε τι για το οποίο μιλάμε φανερώνεται το ίδιο ως έχει. Προφανώς, κάτι τέτοιο φαντάζει, σε πρώτη προσέγγιση, σχεδόν τερατώδες. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας της δυσκολίας κατανόησης του ΕΧ. Έτσι, στην εδώ προτεινόμενη ερμηνεία και ανάλυση δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον φωτισμό των προϋποθέσεων της κατανόησης της όλης φιλοσοφικής έρευνας που ο Χάιντεγκερ επιχειρεί στο ΕΧ. Πάνω σε αυτή τη βάση, πραγματοποιείται και η ενδελεχής ανάδειξη όλων των ιδεών και των επιχειρημάτων που περιέχονται στο ΕΧ και ειδικά στην Πρώτη Διαίρεση.