Φρόυντ, λογοτεχνία και φεμινιστική κριτική

Abstract

Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται συνοπτικά και επιλεκτικά η ταραχώδης σχέση φεμινισμού και ψυχανάλυσης, καθώς και η ιστορία της∙ πρώτα θα επικεντρωθούμε σε ορισμένα στοιχεία της θεωρίας του Φρόυντ που έχουν αξιοποιηθεί τόσο από τις σπουδές φύλου όσο και από τις λογοτεχνικές σπουδές και, πιο συγκεκριμένα, στις επεξεργασίες του που αφορούν το ασυνείδητο και τη σεξουαλικότητα. Κατόπιν θα εξετάσουμε την παρέμβαση του Γάλλου ψυχαναλυτή Jacques Lacan (Ζακ Λακάν), που επαναπροσδιόρισε την ψυχαναλυτική θεωρία στο πλαίσιο του γλωσσολογικού δομισμού του Ferdinand de Saussure (Φερντινάν ντε Σωσσύρ), αναδεικνύοντας τον ρόλο που παίζει η γλώσσα (και, ειδικότερα, η &#171;μύηση&#187; του παιδιού στον χώρο της γλώσσας) στη διαμόρφωση της σεξουαλικής διαφοράς και της έμφυλης υποκειμενικότητας. Τέλος, θα μελετήσουμε ορισμένες βασικές θέσεις των σύνθετων μεταδομιστικών θεωριών που ανέπτυξαν οι λεγόμενες &#171;Γαλλίδες φεμινίστριες&#187;, η συγγραφέας H&#233;l&#232;ne Cixous (Eλέν Σιξού), η φιλόσοφος Luce Irigaray (Λυς Ιριγκαρέ) και η γλωσσολόγος Julia Kristeva (Τζούλια Κρίστεβα), ως αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης συγκρουσιακής σχέσης με τους &#171;πατέρες&#187; της ψυχανάλυσης, τους Φρόυντ και Λακάν.<br/>Θα εστιάσουμε ειδικότερα σε θέσεις της ψυχαναλυτικής θεωρίας που έχουν αξιοποιηθεί αποτελεσματικά από τις σπουδές φύλου, θέσεις που έχουν φωτίσει λογοτεχνικά κείμενα με καινοτόμες ερμηνείες, αλλά και θέσεις που είχαν αξιοσημείωτη επίδραση στη συγγραφή λογοτεχνικών και ποιητικών κειμένων του 20ού αιώνα.