Εικόνα και λόγος

Abstract

Το κεφάλαιο αυτό διερευνά την υπόσταση και τον επιστημονικό ρόλο των εικόνων. Ξεκινά με ορισμούς της αναπαράστασης και υποστηρίζει ότι οι εικόνες δεν είναι ούτε ουδέτερες ούτε πιστές μιμήσεις της πραγματικότητας, αλλά σημεία επικοινωνιακού χαρακτήρα. Ως οντότητες είναι δυναμικές και ετεροσυγκροτημένες, πάντοτε σε διαλεκτική σχέση με το πλαίσιο δημιουργίας και θέασής τους. Προβάλλουν τον δικό τους ιδιαίτερο επιστημονικό λόγο, που βρίσκεται σε συνεχή και επίσης διαλεκτική σχέση με τη γλώσσα, η οποία θεωρείται ο κύριος κώδικας εκφοράς λόγου που διαθέτει ο άνθρωπος. Επομένως η σχέση γλώσσας και εικόνας είναι ιστορικά συγκροτημένη, αν και είναι δυνατό να υποστηριχθεί ότι οι εικόνες συνήθως λειτουργούν περισσότερο κωδικοποιημένα και πιο συνολικά κατ’ αναλογίαν της εξωτερικής πραγματικότητας, ενώ η γλώσσα είναι περισσότερο αναλυτική. Οι συμβατικές εικόνες, δηλαδή τα γραμμικά σχέδια και οι φωτογραφίες, επιζητούν να καταλάβουν μια θέση στο στερέωμα της ανθρώπινης επικοινωνίας και δράσης μέσα από το συσχετισμό τους με άλλους επικοινωνιακούς κώδικες, ιδίως τη γλώσσα. Οι ψηφιακές εικόνες διεκδικούν κυρίαρχο ρόλο σε αυτόν το συσχετισμό, διότι η αυτονομία τους καθιστά εκ των προτέρων δεδομένη την παρουσία τους. Επομένως, αντί να έρχονται ως τελικό επιστέγασμα του λόγου, λειτουργούν ως αρχικό ερέθισμά του και πιέζουν πολύ περισσότερο από τις συμβατικές εικόνες για κατευθυνόμενη παραγωγή γνώσης.

• Εικόνα και ανθρώπινη αντίληψη: 1. Η σημειολογική και δομιστική προσέγγιση της εικόνας, 2. Η σημειωτική προσέγγιση, 3. Η εικόνα ως οντότητα, 4. Η εικόνα ως δυναμική οντότητα<br/>• Εικόνα και γλώσσα<br/>• Οι αρχαιολογικές εικόνες: 1. Σχηματοποίηση και περιγραφή, 2. Οι αρχαιολογικές εικόνες ως παραστάσεις, 3. Επιστήμη και φαντασία, 4. Οι αρχαιολογικές εικόνες σε σχέση με την πραγματικότητα, 5. Η οντική υπόσταση των αρχαιολογικών εικόνων, 6. Η φυσική παρουσία των αρχαιολογικών εικόνων, 7. Τι θέλουν οι αρχαιολογικές εικόνες;