Μετα-κριτικός φιλελευθερισμός και η αγωνιστική ελευθερία ως παράδειγμα σκέψης

Abstract

Τις τελευταίες δεκαετίες η σκέψη γύρω από την ελευθερία έχει σημαδευθεί και διαπεραστεί από μια δέσμη κοινών θεματικών που επέφεραν μια ευρύτερη αγωνιστική της αναδιατύπωση: την πολεμική κατά του οικουμενικού λόγου, τα όρια του ανθρώπινου υποκειμένου, την κριτική στην ουσιοκρατία. Μια πλατιά χορεία φιλελεύθερων και άλλων στοχαστών, από τους Joseph Raz (1986) και Richard Flathman (2003) ως τον Michel Foucault (1984a, 1988), τον Roberto Unger (2001) και τον Κορνήλιο Καστοριάδη (1985, 1990) σκιαγράφησαν νέες ιδέες για την ελευθερία με επάλληλους τρόπους και συγγενείς λογικές. Σε όλα αυτά τα θεωρητικά σχήματα, το υποκείμενο της ελευθερίας περιγράφεται με άξονα διαδικασίες κοινωνικής κατασκευής. Τα υποκείμενα δράσης εκκενώνονται από σταθερές ουσίες ή από μια συγκεκριμένη και οικουμενική ιδέα για το αγαθό. Και η ελευθερία είναι πάντοτε οριοθετημένη, ατελής και επεισοδιακή. <br/><br/>Το επιχείρημα που ακολουθεί, ενδιατρίβει σε αυτή την ευρύτερη προβληματική, τα ανοίγματά της, τα διακυβεύματα και τα όριά της. Η αγωνιστική αυτοδημιουργία τοποθετείται στα σύγχρονα συμφραζόμενά της για να καταστεί ευκρινές το πώς και το γιατί προτείνει μια αναβαθμισμένη και πιο &#171;ενάρετη&#187; πρακτική της ελευθερίας για την εποχή μας. Από μια σκοπιά που προτάσσει τη σύγκρουση, την αμφισβήτηση και τη δημιουργική αλλαγή, η ανάλυση θα προβεί σε μια κριτική των νέων ιδεών για τη φιλελεύθερη αυτονομία που σχηματίστηκαν μετά τις ποικίλες επιθέσεις στο αυτόνομο υποκείμενο, πέρα από τις θεωρήσεις του Καστοριάδη και του Foucault που εξετάσαμε στα προηγούμενα κεφάλαια. Στη συνέχεια, θα επιδοθούμε σε μια συστηματική σύγκριση των δύο τελευταίων στοχαστών εμβαθύνοντας στις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις τους στην ερμηνεία της αγωνιστικής αυτονομίας και, τέλος, θα αποδυθούμε σε μια προσπάθεια να απαντήσουμε στη στερεότυπη, πλέον, κριτική που ασκείται στην αγωνιστική αυτονομία με την κατηγορία ότι είναι εγωιστική ή μη ηθική ή πολιτικά αδιάφορη.