Καντ και αυτονομία

Abstract

Στη σκέψη του Καντ διακρίνουμε διάφορες έννοιες ελευθερίας, με κεντρική την ιδέα της αυτονομίας. Ο Καντ ανάγει την αυτονομία, την πληρέστερη πραγμάτωση της ελευθερίας, σε μια εκούσια συμμόρφωση με προκαθορισμένους, αμετάβλητους νόμους. Τα ελεύθερα άτομα δεν έχουν έτσι την ελευθερία να επιλέξουν και να μεταβάλουν τους βασικούς κανόνες της αυτόνομης σκέψης και δράσης τους. Οι υποθέσεις που κάνει ο Καντ για το πώς είναι συγκροτημένος ο λόγος των ανθρώπινων όντων τον οδηγεί στο να ταυτίσει την αυτονομία με τη συμμόρφωση με αμετάβλητες, αιώνιες αρχές. Αυτή η ιδέα εξακολουθεί να διέπει τον σύγχρονο καντιανό φιλελευθερισμό, που εννοεί την αυτονομία ομοίως ως εκούσια τήρηση δεδομένων κανόνων, άπαξ καθορισμένων από τη λογική (Rawls, 1999). Θα αναδείξουμε, ωστόσο, διαστάσεις της ερμηνείας του που προάγουν μια χειραφετητική αντίληψη για την ελευθερία και εμπνέουν νεότερες θεωρήσεις της ελευθερίας ως αναστοχαστικού αυτοπροσδιορισμού στον ύστερο εικοστό αιώνα.