Τι είναι (ή τι δεν είναι η ιστορία)

Abstract

Στην πρώτη ενότητα του κεφαλαίου θα παρουσιάσουμε τις εννοιολογικές περιπέτειες του όρου «ιστορία», πριν επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην ιστορία ως θεωρητικό και επιστημονικό κλάδο ή, με απλούστερα λόγια, ως οργανωμένη απόπειρα ανασύνθεσης του παρελθόντος από τον επιστήμονα και επαγγελματία ιστορικό. Εξάλλου, τόσο η επιστήμη όσο και ειδικότερα η ιστορική επιστήμη είναι όροι με σαφές περιεχόμενο και η εμπειρία αποδεικνύει ότι, όταν αδιαφορούμε για τη σημασία των όρων, συνήθως προσπαθούμε να καλύψουμε τη σύγχυσή ή την αδυναμία μας να απαντήσουμε επακριβώς σε ένα ερώτημα. Φυσικά, είναι αδύνατο ο αναγνώστης αυτού του κεφαλαίου να λύσει όλες τις απορίες του σχετικά με το τι είναι (ή δεν είναι) η ιστορία. Αλλά μετά τη μελέτη της πρώτης ενότητας θα κατανοήσει γιατί είναι δύσκολο να δοθεί σε λίγες γραμμές ή σελίδες ένας ορισμός της ιστορικής επιστήμης και επίσης ότι και ο ίδιος ακόμη έχει αποδεχθεί αρκετές συχνά επαναλαμβανόμενες απόψεις σχετικά με το τι υποτίθεται πως είναι η ιστορία. Επίσης, θα αναρωτηθεί γιατί σε διαφορετικές εποχές και διαφορετικές κοινωνίες αποδίδεται διαφορετικό περιεχόμενο στον όρο «ιστορία». Αφού εξηγήσουμε ποιο νόημα περιλαμβάνει ο όρος επιστήμη σε διαφορετικές εποχές, στη δεύτερη ενότητα θα ξεκινήσουμε το «ταξίδι» μας στην εξέλιξη της ιστορικής επιστήμης in media res –δηλαδή από τον 19ο αιώνα, όταν οι ιστορικοί ήταν πια επαγγελματίες (με την έννοια ότι ασκώντας το επάγγελμά τους μπορούσαν να εξασφαλίζουν τα προς το ζην) και αναγνωρίζονταν ως επιστήμονες, αφού αρκετοί διέθεταν πια τίτλους σπουδών με ειδίκευση στην ιστορία, και κάποιοι κατείχαν έδρες σε ιστορικά τμήματα διάφορων πανεπιστημίων του κόσμου, στα οποία εγγράφονταν όλο και περισσότεροι φοιτητές.