Ο αυτοβιογραφικός λόγος και το έθνος: το ιστορικό πλαίσιο

Abstract

Κατά τον 19ο αιώνα στα ελληνικά γράμματα οι «γραφές του εγώ» ευδοκιμούν με τη μορφή του απομνημονεύματος: ο Αγώνας για ανεξαρτησία, η προπαρασκευή, η εξέλιξη και η έκβασή του, δηλαδή η ίδρυση του ελληνικού κράτους, είναι το κεντρικό ιστορικό γεγονός που ζητά την καταγραφή και την τεκμηρίωσή του από αυτούς που το έζησαν είτε ως πρωταγωνιστές είτε απλώς ως αυτόπτες μάρτυρες. Λόγιοι (Δραγούμης), πρόκριτοι (Δεληγιάννης), εγγράμματοι αγωνιστές (Οικονόμου, Φωτάκος, Κασομούλης), ημι-εγγράμματοι (Μακρυγιάννης) ή αγράμματοι που υπαγορεύουν σε τρίτους (Κολοκοτρώνης, Νικηταράς), δίνουν τη δική τους εκδοχή για τα γεγονότα έτσι όπως τα είδαν και όπως τα έζησαν, προκειμένου να καταγγείλουν ατιμίες, να επανορθώσουν αδικίες, να προβάλουν εαυτούς ή άλλους. Εξετάζεται η αυτοβιογραφία, ως πρακτική γραφής που κινείται μεταξύ λογοτεχνικού και ιστορικού λόγου και οργανώνει πολύ προσεκτικά την πρόσληψή της, δηλαδή τη ρητορική της επενέργεια επί του αναγνώστη σε σχέση με την αληθοφάνεια και την αληθολογία.