Εισαγωγή: Ο ρόλος των εικόνων και των κειμένων για την αναπαράσταση της αρχαίας κοινωνίας

Abstract

Οι σωζόμενες εικονογραφικές μαρτυρίες (ιδιαίτερα παραστάσεις αγγείων και ανάγλυφων μνημείων), υπερβαίνουν κατά πολύ τις γραμματειακές πηγές. Παρά την αμεσότητα, ωστόσο, του πλούσιου εποπτικού υλικού, πρέπει να επισημανθούν οι περιορισμοί (ποσοστά διατήρησης και φθοράς, διαφορετικά υλικά) και οι συμβάσεις (καλλιτεχνικές, ιστορικές, κοινωνικές) που παρατηρούνται κατά την απεικόνιση των θεματικών κύκλων. Δεν πρόκειται, επομένως, για πιστές αποδόσεις της πραγματικότητας, αλλά για αντανακλάσεις της που μεταδίδουν μέρος της «αλήθειας», μέσα από τη σκόπιμη ή ασυνείδητη αποσιώπηση, υπερβολή, εξιδανίκευση και συνοπτική αφήγηση των απεικονιζόμενων θεμάτων. Διαπιστώνεται συχνή χρήση εκφραστικών «κοινών τόπων» και «συμβόλων», επίσης «εικονογραφικών τύπων» με διαφορετικό περιεχόμενο, κάτι που δυσκολεύει την ερμηνεία των παραστάσεων. Γι’ αυτό επιβάλλεται η συνδυαστική μελέτη συνόλων ομοειδών σκηνών και η παράλληλη συλλογή πληροφοριών μέσα από γραμματειακές πηγές.