Η πεζογραφία στη μακρά δεκαετία του 1960

Abstract

Το σύγγραμμα στοχεύει στην παρουσίαση των βασικών θεμάτων, τεχνοτροπικών αναζητήσεων και πνευματικών τάσεων που αποτυπώνονται στην πεζογραφική παραγωγή της λεγόμενης «μακράς» δεκαετίας του 1960. Μετά το μούδιασμα, κοινωνικό και λογοτεχνικό, των πρώτων χρόνων μετά τον Εμφύλιο, από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 αρχίζει να εκδηλώνεται μια τάση κοινωνικής και πολιτικής φιλελευθεροποίησης που συνοδεύεται από την άνθιση της λογοτεχνικής παραγωγής. Αυτή τεκμηριώνεται και από την έκδοση σημαντικών περιοδικών όπως η Κριτική, το Πάλι, οι Εποχές και εξακολουθεί, εφευρετική, με εκδόσεις όπως τα Δεκαοχτώ κείμενα και τα Νέα Κείμενα 1 και 2 και στα χρόνια της δικτατορίας. Τα χρονικά όρια 1958-1974, αν και συμβατικά, ορίζουν ένα αίτημα ελευθερίας και ανανέωσης που ξεκινά από την άνοδο της αριστεράς (ΕΔΑ) στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης το 1958 και φτάνει μέχρι την ευόδωσή του κατά την πτώση της χούντας το 1974 (βλ. Κ. Τσουκαλάς, «Σύντομη ή μακρά;», Το Βήμα 7 /4/ 14). <br/><br/>Θα χαρτογραφήσουμε την περίοδο τόσο από την άποψη των θεμάτων που κυριαρχούν στην πεζογραφία (ο άνθρωπος απέναντι στην ιστορία, μια νέα προτεραιότητα του ατομικού έναντι του συλλογικού, ανάδυση νέων ταυτοτήτων, έμφαση στο καθημερινό και το περιθωριακό, κριτική των θεσμών, του μηχανικού πολιτισμού, του καταναλωτισμού και του μικροαστισμού), όσο και από την άποψη των τεχνοτροπικών τάσεων και των ειδών (μοντερνισμός, εξπρεσιονισμός, παράλογο, αλληγορία, νέος ρεαλισμός). Χωρίζοντας τη μελέτη σε δύο μέρη, θα παρακολουθήσουμε πώς αναπτύσσονται οι τάσεις αυτές σε συνθήκες δημοκρατίας αλλά και πώς τροποποιούνται κάτω από το δικτατορικό καθεστώς, εστιάζοντας σε επιλεγμένα έργα. Συγγραφείς που θα συζητηθούν, μεταξύ άλλων: Αλεξάνδρου, Βαλτινός, Βασιλικός, Γκρίτση-Μιλλιέξ, Γονατάς, Ιωάννου, Καχτίτσης, Κοτζιάς, Κουμανταρέας, Μπακόλας, Πλασκοβίτης, Ρένος, Σαμαράκης, Ταχτσής, Τσίρκας, Φραγκιάς, Χάκκας, Χατζής, Χειμωνάς.

Το σύγγραμμα στοχεύει στην παρουσίαση των βασικών θεμάτων, τεχνοτροπικών αναζητήσεων και πνευματικών τάσεων που αποτυπώνονται στην πεζογραφική παραγωγή της λεγόμενης «μακράς» δεκαετίας του 1960. Μετά το μούδιασμα, κοινωνικό και λογοτεχνικό, των πρώτων χρόνων μετά τον Εμφύλιο, από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 αρχίζει να εκδηλώνεται μια τάση κοινωνικής και πολιτικής φιλελευθεροποίησης που συνοδεύεται από την άνθιση της λογοτεχνικής παραγωγής. Αυτή τεκμηριώνεται και από την έκδοση σημαντικών περιοδικών όπως η Κριτική, το Πάλι, οι Εποχές και εξακολουθεί, εφευρετική, με εκδόσεις όπως τα Δεκαοχτώ κείμενα και τα Νέα Κείμενα 1 και 2 και στα χρόνια της δικτατορίας. Τα χρονικά όρια 1958-1974, αν και συμβατικά, ορίζουν ένα αίτημα ελευθερίας και ανανέωσης που ξεκινά από την άνοδο της αριστεράς (ΕΔΑ) στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης το 1958 και φτάνει μέχρι την ευόδωσή του κατά την πτώση της χούντας το 1974 (βλ. Κ. Τσουκαλάς, «Σύντομη ή μακρά;», Το Βήμα 7 /4/ 14). <br/><br/>Θα χαρτογραφήσουμε την περίοδο τόσο από την άποψη των θεμάτων που κυριαρχούν στην πεζογραφία (ο άνθρωπος απέναντι στην ιστορία, μια νέα προτεραιότητα του ατομικού έναντι του συλλογικού, ανάδυση νέων ταυτοτήτων, έμφαση στο καθημερινό και το περιθωριακό, κριτική των θεσμών, του μηχανικού πολιτισμού, του καταναλωτισμού και του μικροαστισμού), όσο και από την άποψη των τεχνοτροπικών τάσεων και των ειδών (μοντερνισμός, εξπρεσιονισμός, παράλογο, αλληγορία, νέος ρεαλισμός). Χωρίζοντας τη μελέτη σε δύο μέρη, θα παρακολουθήσουμε πώς αναπτύσσονται οι τάσεις αυτές σε συνθήκες δημοκρατίας αλλά και πώς τροποποιούνται κάτω από το δικτατορικό καθεστώς, εστιάζοντας σε επιλεγμένα έργα. Συγγραφείς που θα συζητηθούν, μεταξύ άλλων: Αλεξάνδρου, Βαλτινός, Βασιλικός, Γκρίτση-Μιλλιέξ, Γονατάς, Ιωάννου, Καχτίτσης, Κοτζιάς, Κουμανταρέας, Μπακόλας, Πλασκοβίτης, Ρένος, Σαμαράκης, Ταχτσής, Τσίρκας, Φραγκιάς, Χάκκας, Χατζής, Χειμωνάς.